۲۱- عرفا درباره طهارت یا نجاست اهل كتاب چه نظر دارند؟

 

 ج - مسأله طهارت و نجاست اهل كتاب مورد اختلاف فقها است و هرچند اكثر آنان قائل به نجاست شده‏اند، ولی جمعی هم معتقد به طهارت مي‏باشند و به ایات قرآن استشهاد مي‏كنند. جناب حاج ملاسلطان محمّد سلطان‏علیشاه و فرزند ایشان مرحوم حاج ملّا علی نورعلیشاه ثانی - قدّس سرّهما - نیز همین نظر را ابراز داشته و ذكر كرده‏اند كه اهل كتاب طاهرند، مگر با مزاولت خمر و خنزیر كه تا یقین به تطهیر آنها پیدا نشود بالعَرَض نجس مي‏شوند و ایه شریفه: اِنَّما المُشْركُونَ نَجَسٌ(۱۲۹) فقط تصریح به نجاست مشركین دارد ولی درباره اهل كتاب تصریحی نشده و مفهوم مخالف ایه شریفه بالا دلالت بر عدم نجاست غیر آنها مي‏كند و با آنكه آن دو بزرگوار در درجه اجتهاد مسلّم بوده و فتوی برای همه مسائل نمي‏دادند و فقرا را به مراجع تقلید زمان مراجعه مي‏دادند، مع‏ذلك مرحوم جد امجد اعلی در تفسیر خود فقط در دو سه موضوع فتوی داده‏اند؛ از جمله همین قسمت است كه طهارت اهل كتاب مي‏باشد.

 بعضی گویند چون یهود قائل به بُنوّت(۱۳۰) عُزَیرْ و نصاری قائل به تثلیث یا بُنوّت مسیح شده‏اند از این‏رو جزء مشركین محسوب مي‏شوند ولی شكّ نیست كه قول به تثلیث یا فرزند بودن در زمان پیغمبر نیز در بین آنان بوده و در عین‏حال آنها اهل كتاب محسوب مي‏شدند، پس جزء مشركین نبودند. و نیز ایه شریفه: وَ طَعامُ الَّذینَ اُوتُواالكِتابَ حِلٌّ لَكُم وَ طَعامُكُم حِلٌّ لَهُمْ(۱۳۱) در اول سوره مائده را مي‏توان مؤید این امر گرفت؛ زیرا اگر مراد از طعام حبوب و بقُول باشد، چنانكه در بعض تفاسیر به استناد بعض اخبار منسوبه به امام - علیه السّلام - ذكر شده، اختصاص به آنان ندارد و اگر از غیرمسلم و غیراهل كتاب هم گرفته شود چون خشك است اشكالی ندارد. و اگر مراد ذبیحه باشد، آن نیز بین فقهای شیعه قریب به اجماع است كه جائز نیست، پس معلوم مي‏شود مراد خوردن از طعام مطبوخ آنهاست اگر ذبیحه از خودشان نبوده و از سوق مسلم باشد.

 و نیز موضوع جواز استمتاع از زنان اهل كتاب (هرچند كه قائل به حرمت عقد دائم شویم) خود دلیل بر طهارت آنان است؛ زیرا مَسّ بدن آنها و عوارض آن بدون قول به طهارت ممكن نیست، مگر آنكه قائل به حرمت مطلق عقد شویم. و نیز اخباری رسیده كه دلالت بر طهارت آنان مي‏كند چنانكه در اوّل وسائل روایت شده كه راوی مي‏گوید، خدمت حضرت رضا - علیه‏السّلام - عرض كردم: كنیزك نصرانی مرا خدمت مي‏كند و مي‏دانم نصرانی است و وو نمي‏گیرد و غسل جنابت هم نمي‏كند. حضرت فرمود: باكی ندارد دستهایش را بشوید. و نیز روایت شده كه راوی مي‏گوید، خدمت حضرت صادق - علیه‏السّلام - عرض كردم: فدایت شوم، ایا از طعام یهودی و نصرانی بخورم؟ فرمود: مخور. سپس فرمود: ای اسماعیل، نه آنكه از نظر حرمت آن را ترك كنی، بلكه از نظر پاكیزگی ترك آن كن. چون در ظروف آنها شراب و گوشت خوك ریخته مي‏شود كه خود حدیث دلیل است كه دوری از آن به‏واسطه پرهیز نكردن از شراب و گوشت خوك است. و نیز مي‏توانیم از قاعده كلیه: كُلُّ شَي‏ءٍ طاهرٌ حَتّی تَعْلَمَ إنَّهُ قَذِرٌ(۱۳۲) استنباط كنیم؛ زیرا چون اهل كتاب جزء مشركین نیستند تا یقین به نجاست آنان پیدا كنیم، شكّی كه در طهارت آنها پیدا شود به استناد این قاعده از بین مي‏رود و حكم به طهارت آنان مي‏شود.

 به همین جهت است كه جدّ امجد اعلی مرحوم آقای سلطان‏علیشاه در تفسیر بیان السّعادة ذیل ایه شریفه: وَ طَعامُ الَّذینَ اُوتوا الكِتابَ كه ذكر شد، قول به طهارت ذاتی اهل كتاب و نجاست عَرَضیه آنها را بر اثر مزاولت خمر و خنزیر ترجیح داده‏اند مگر آنكه ببینیم كه دست و دهن و ظروف خود را بشویند. و جدّ امجد مرحوم آقای نورعلیشاه ثانی نیز در دستور عمومی نه‏گانه كه مرقوم داشته‏اند، به همین قسمت تصریح فرموده‏اند.

 

 ۱۲۹) سورة التّوبة، ایه ۲۸: «محققاً مشركان نجس و پلید هستند».

۱۳۰) به تقدیم «باء» بر «نون» یعنی قائل بودند كه عزیر پسر خداست و بعض نصاری گفتند مسیح پسر خداست.

۱۳۱) سورة المائدة، ایه ۵: «طعام اهل كتاب بر شما حلال و طعام شما نیز بر آنها حلال است.»

۱۳۲) یعنی، هر چیزی پاك است تا وقتی كه یقین به ناپاكی او پیدا كنی.

 

 

نقل از رساله رفع شبهات، تألیف: حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده رضاعلیشاه ثانی قدس سرّه سبحانی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات حقیقت، ۱۳۷۷.